Ruda Śląska, wrzesień 2016 roku

Odbudujmy Pomnik Czynu Powstańczego w Halembie

Głosując na projekt nr.37

Budżetu Obywatelskiego 2017 roku

Apel o obywatelskie poparcie

- poprzez głosowanie -

odbudowy Pomnika Czynu

Powstańczego w Halembie

Mieszkańcy naszej Małej Ojczyzny:Halemby, Kłodnicy i Starej Kuźnicy,brali czynny udział w trzech kolejnych powstaniach zbrojnych 1919,1920 i 1921 roku, oswobadzając autochtoniczną ludność polskojęzyczną, którą od 1872 roku restrykcyjnie starano się germanizować i zniewalać przemocą bismarckowskiego „Kulturkampfu”. Wyrugowano z naszych szkół naukę ojczystego języka oraz wszystko co polskie z życia publicznego; włącznie z restrykcjami wobec duchowieństwa. Tajne nauczanie surowo karano, pod zarzutem „zdrady stanu”. W tej heroicznej walce w obronie polskości Górnego Śląska uczestniczyło 122 mieszkańców Halemby, 53 z Kłodnicy i 24 ze Starej Kuźnicy. W powstaniach poległo siedmiu z nich: Cipa Jan, Pakuła Wojciech, Jurecko Ryszard, Falkus Ignacy, Moroń Wiktor, Kszykowski Ryszard, Mańka Józef.

Dnia 7 listopada 1919 roku w Wyborach Komunalnych na Górnym Śląsku Polacy uzyskali 6800 mandatów zaś Niemcy tylko 4400 mandatów – więc wybory unieważnili. W Halembie Polacy zdobyli komplet ośmiu mandatów i z miejsca objęli władanie Gminą. Przywrócono język polski do szkół.

Dnia 20 marca 1921 roku w Wyborach Plebiscytowych – w naszej Małej Ojczyźnie oddano głosów: za Polską 85,3%, za Niemcami 14,6%.

20 czerwca 1922 roku Ziemia Górnośląska oficjalnie powróciła do macierzy – do Polski.

W roku 1934 – mieszkańcy naszej Małej Ojczyzny, doceniając heroizm swych bohaterów – z własnych składek wznieśli pamiątkowy obelisk w centralnym miejscu Halemby (u wlotu ulicy Kłodnickiej do 1 Maja), dumnie dowodzący polskości tej ziemi i jej mieszkańców. Niestety, upragnioną wolnością cieszyli się krótko. Tuż po napaści w 1939 roku Niemcy pomnik zburzyli zaś wydobyty z ziemi akt erekcyjny stał się wyrokiem śmierci zacnych obywateli Halemby, Starej Kuźnicy i Kłodnicy: Jana Burka, Henryka Pyki, Wawrzyńca Szczudlaka, Franciszka Siekierskiego, Pawła Burszki, Ignacego Kaczmarka – zamordowanych w hitlerowskich miejscach kaźni.

Uważam, że odbudowę pomnika jesteśmy winni naszym Przodkom oraz ku pamięci obecnym i przyszłym pokoleniom. Ten ważny symbol wdzięczności niechaj stanie się zachętą do poznawania naszej historii, kultywowania rodzimych tradycji oraz utrwalania lokalnego i narodowego patriotyzmu.

Za poparcie inicjatywy już dziś jestem bardzo wdzięczny. W imieniu własnym oraz komitetu odbudowy, serdecznie dziękuję wszystkim głosującym na ten projekt gdyż jego realizacja zależeć będzie od ilości oddanych nań głosów.

z poważaniem

Stanisław Kiermes

więcej informacji: www.zghalemba.pl / tam zakładka: Mały leksykon halembski

patrz pod literą „P” : Pomnik Powstańców Śląskich, Powstańcy Śląscy, Powstania Śląskie

Historia Pomnika

Mieszkańcy Halemby brali udział w trzech Powstaniach Śląskich. W 1934 roku upamiętniono trzy zrywy powstańców śląskich pomnikiem, który stanął w sąsiedztwie skrzyżowania obecnej ulicy 1-Maja i Kłodnickiej.

Pomnik erygowano 11.11 1934 roku, postawiony na trójstopniowym postumencie stały trzy sześcienne bloki tworzące cokół,które symbolizują trzy powstania śląskie Na jednym z nich umieszczona była tablica z napisem pamiątkowym „Na Pamiątkę Złączenia Śląska z Polską 1922 – 11.11.1934” Całość wieńczyła rzeźba orla z rozpostartymi skrzydłami. Pomnik został zniszczony przez okupanta w 1939. W fundamenty tego pomnika wmurowano butelkę, a w jej środku umieszczono kartki z nazwiskami powstańców śląskich i ludzi zasłużonych dla Halemby, a znalezione nazwiska ułatwiły im prześladowanie Polaków .Pomnik został wybudowany z składek mieszkańców Halemby.

Plac przed pomnikiem

W parafialnym piśmie parafii Matki Bożej Różańcowej „Paciorki Nadziei” opisałem dzieje pomnika i wojenne losy powstańców, których okupant zmusił do rozbiórki pomnika. W kaźniach hitlerowskich zginęli dowódcy powstańców: z Halemby Jan Burek, Henryk Pyka, z Kłodnicy Paweł Burszka, Ignacy Karczmarek, Siekierski, ze Starej Kuźnicy - Wawrzyniec Szczudlak, którego rodzinę wysiedlono z własnego budynku, a żonę pozostawiono bez środków na utrzymanie rodziny. Wspomnę że pierwsze śmiertelne ofiary powstańcze na obszarze dzisiejszej Rudy Śląskiej w 1939 r. to halembianie Jan Cipa i Wojciech Pakuła.

Pomimo wieloletnich starań z mojej strony pomnika nie udało się odbudować,chociaż udało się zgromadzić pamiątkowe zdjęcia pozwalające na rekonstrukcję dawnego pomnika.

Stanisław Kiermes

V dziń Ślonzoka

Po raz piąty w Filii Biblioteki nr 18 w Halembie zorganizowany został 10 sierpnia Dziyń Ślonzoka. Międzynarodowy Dzień Ludności Tubylczej na Świecie jako święto ustanowiona rezolucją 49/214 z dnia 23 grudnia 1994 r przez Zgromadzenie Ogólne ONZ i jest obchodzone zawsze 9 sierpnia.(pierwsza rezolucja ustanowiono jako dekadę,a w 2004 r nowo rezolucja do 2014 r).Celem rezolucji jest podkreślenie różnorodności kulturowej tubylców,tak bardzo wzbogacające rodzinę ludzką.

Organizatorami Dnia Ślonzoka są MBP filia nr 18, Związek Górnośląski koło Halemba i Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew. Spotkanie zaszczycili rudzcy twórcy kultury i mieszkańcy Halemby.

Podczas spotkania przyznano, między innymi, odznaczenia „Pszociel Ślónski Godki”.

Marian Makula odznaczony złotą odznaką Pszociela Śląski Godki

Dorota Świtała-Trybek odznaczona brązową odznaką Pszociela Śląski Godki

Grzegorz Brożek odznaczona brązową odznaką Pszociela Śląski Godki

Gratulujemy odznaczonym odznakom Pszociela Śląski Godki

Podczas spotkania uczestnicy wspólnie odśpiewali „Hymn Ślązaka” a rudzcy twórcy kultury zaprezentowali swoją śląską twórczość.

Prezes piekarskiego Koła Związku Górnośląskiego Helena Leśniowska zaprezentowała wydane w Piekarach książki: „Rajza z piekarskom godkom” i „Co w ślonski duszy gro”. Uczestnicy wysłuchali także opowieści o tym, czym wyróżnia się piekarski dialekt. Natomiast Bronisław Wątroba zapoznał wszystkich z legendami o św. Wojciechu i odczytał swoje utwory napisane po śląsku właśnie na ten temat.

Zdjęcia udostępnił Bronisław Wątroba. tutaj

Spotkanie Autorskie z Jurkiem Ciurlok

Spotkanie autorskie rozpoczęło się od wręczenia srebrnej odznaki Pszociela Śląski Godki a laudację wygłosił Bronisław Wątroba.Zasługi Jurka Ciurloka dla śląski godki są powszechnie znane i dla przypomnienia - jest autorem kilku książek historycznych o śląsku,przekład na język śląski wszystkich 109 aforyzmów Franza Kafki.

Więcej osiągniesz uśmiechem,niż wyrąbiesz mieczem

William Shakespeare

Tym cytatem rozpoczął spotkanie i uzupełnił komentarzem przy pomocy śmiechu możemy walczyć ze strachem,który "wyśmiejemy"staje się mniej groźny.A najlepszym dostarczycielem,beztroskiego,niewymuszonego śmiech jest dowcip.Poznaliśmy historię powstania kabaretu i bogatego dorobku Masztalskich.Wspomniał o mało znanym czasopiśmie "Soroń", którego naczelnym redaktorem był Ligoń, o gazecie 7 Groszy, która cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród czytelników w owym czasie. Opowiadał o historii powstawania dowcipu na Śląsku, która to historia sięga XIII wieku,podając przykłady w dokumentach.A specyfiką śląskiego humoru jest to że Ślązak potrafi się śmiać z samego siebie. Wspomniało o międzynarodowym projekcie "Śląski Kafka" .którego szczególnym elementem projektu, jest unikatowy przekład na śląski, dokonany przez Jerzego Ciurloka, wszystkich 109 aforyzmów Franza Kafki ze zbioru "Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze"

Spotkanie trwało ponad 2 godziny i było bardzo interesujące.

Zdjęcia Bronisława Wątroby tutaj